Hatay Valiliği, barınma ve işyeri ihtiyacının giderilmesi amacıyla Hatay Büyükşehir Belediyesi, ilçe kaymakamlıkları ve ilçe belediye başkanlıklarına yönelik genelge yayımladı.

Valilikten yayımlanan genelgede şu ifadelere yer verildi; “06.02.2023 ve 20.02.2023 tarihlerinde vuku bulan depremler sonrası İlimizde ortaya çıkan zaruri barınma ihtiyaçlarının giderilmesi ve hayatın normalleşmesi amacıyla Afet ve Acil Durum Müdürlüğü denetim, gözetim ve koordinasyonunda, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısı ile Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun uyarınca geçici barınma ve çarşı/iş yeri alanları kurulmakta olup, bahse konu alanlarda çalışmalar devam etmektedir. Bununla birlikte vatandaşlarımız gerek ikamet gerekse işyeri olarak kullanmak amacıyla İlimiz genelindeki şehir merkezleri ve mahallelerde çeşitli türlerde ve standartlarda yapılar yapmaktadır. Bu yapıların birçoğu yürürlükteki imar planlarına ve ruhsat mevzuatına aykırı olarak yapıldığı gibi ileriki dönemlerde çeşitli sorunları da beraberinde getirecektir. Konu ile ilgili olarak;

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Amaç” başlıklı 1. maddesinde;  “Bu Kanun, yerleşme yerleri ile bu

yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla

düzenlenmiştir”. “Kapsam” başlıklı 2.  maddesinde; “Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapılar bu Kanun hükümlerine tabidir.”, “Yapı Ruhsatiyesi” başlıklı 21. maddesinde; “Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26 ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden (....) (1) yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir. Ruhsat alınmış yapılarda herhangi bir değişiklik yapılması da yeniden ruhsat alınmasına bağlıdır. Bu durumda; bağımsız bölümlerin brüt alanı artmıyorsa ve nitelik değişmiyorsa ruhsat, hiçbir vergi, resim ve harca tabi olmaz. Ancak; derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması ve yönetmeliğe uygun olarak mahallin hususiyetine göre belediyelerce hazırlanacak imar yönetmeliklerinde belirtilecek taşıyıcı unsuru etkilemeyen diğer tadilatlar ve tamiratlar ruhsata tabi değildir. Belediyeler veya valilikler mahallin ve çevrenin özelliklerine göre yapılar arasında uyum sağlamak, güzel bir görünüm elde etmek amacıyla dış cephe boya ve kaplamaları ile çatının malzemesini ve rengini tayin etmeye yetkilidir. Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olan yapılar da bu hükme tabidir.”

KONUYLA İLGİLİ GEREKÇELER AÇIKLANDI

“Ruhsatsız Veya Ruhsat ve Eklerine Aykırı Olarak Başlanan Yapılar” başlıklı 32. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan  Hatay Valiliği, barınma ve işyeri ihtiyacının giderilmesi amacıyla Hatay Büyükşehir Belediyesi, ilçe kaymakamlıkları ve ilçe belediye başkanlıklarına yönelik genelge yayımladı.

Valilikten yayımlanan genelgede şu ifadelere yer verildi; “06.02.2023 ve 20.02.2023 tarihlerinde vuku bulan depremler sonrası İlimizde ortaya çıkan zaruri barınma ihtiyaçlarının giderilmesi ve hayatın normalleşmesi amacıyla Afet ve Acil Durum Müdürlüğü denetim, gözetim ve koordinasyonunda, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısı ile Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun uyarınca geçici barınma ve çarşı/iş yeri alanları kurulmakta olup, bahse konu alanlarda çalışmalar devam etmektedir. Bununla birlikte vatandaşlarımız gerek ikamet gerekse işyeri olarak kullanmak amacıyla İlimiz genelindeki şehir merkezleri ve mahallelerde çeşitli türlerde ve standartlarda yapılar yapmaktadır. Bu yapıların birçoğu yürürlükteki imar planlarına ve ruhsat mevzuatına aykırı olarak yapıldığı gibi ileriki dönemlerde çeşitli sorunları da beraberinde getirecektir. Konu ile ilgili olarak;

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Amaç” başlıklı 1. maddesinde;  “Bu Kanun, yerleşme yerleri ile bu

yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla

düzenlenmiştir”. “Kapsam” başlıklı 2.  maddesinde; “Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapılar bu Kanun hükümlerine tabidir.”, “Yapı Ruhsatiyesi” başlıklı 21. maddesinde; “Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26 ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden (....) (1) yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir. Ruhsat alınmış yapılarda herhangi bir değişiklik yapılması da yeniden ruhsat alınmasına bağlıdır. Bu durumda; bağımsız bölümlerin brüt alanı artmıyorsa ve nitelik değişmiyorsa ruhsat, hiçbir vergi, resim ve harca tabi olmaz. Ancak; derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması ve yönetmeliğe uygun olarak mahallin hususiyetine göre belediyelerce hazırlanacak imar yönetmeliklerinde belirtilecek taşıyıcı unsuru etkilemeyen diğer tadilatlar ve tamiratlar ruhsata tabi değildir. Belediyeler veya valilikler mahallin ve çevrenin özelliklerine göre yapılar arasında uyum sağlamak, güzel bir görünüm elde etmek amacıyla dış cephe boya ve kaplamaları ile çatının malzemesini ve rengini tayin etmeye yetkilidir. Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olan yapılar da bu hükme tabidir.”

KONUYLA İLGİLİ GEREKÇELER AÇIKLANDI

“Ruhsatsız Veya Ruhsat ve Eklerine Aykırı Olarak Başlanan Yapılar” başlıklı 32. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda projelerine ve ilgili mevzuatına aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce (...) (3) tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. (Ek cümleler:14/2/2020­7221/10 md.) Yapının imar mevzuatına aykırı olduğuna dair bilgi, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine kaydedilmek üzere ilgili idaresince tapu dairesine en geç yedi gün içinde yazılı olarak bildirilir. Aykırılığın giderildiğine dair ilgili idaresince tapu dairesine bildirim yapılmadan beyanlar hanesindeki kayıt kaldırılamaz. (4) Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. (Değişik cümle:14/2/2020­7221/10 md.) Bu tebligatın bir nüshası muhtara bırakılır, bir nüshası da Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilir. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir.” “Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir. (Ek cümleler:14/2/2020­7221/10 md.) Yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde yapı sahibi tarafından yapının ruhsata uygun hale getirilmediğinin veya ruhsat alınmadığının ilgili idaresince tespit edilmesine rağmen iki ay içinde hakkında yıkım kararı alınmayan yapılar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen altı ay içinde ilgili idaresince yıkılmayan yapılar, yıkım maliyetleri döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak üzere Bakanlıkça yıkılabilir veya yıktırılabilir. Yıkım maliyetleri %100 fazlası ile ilgili idaresinden tahsil edilir. Bu şekilde tahsil edilememesi halinde ilgili idarenin 5779 sayılı Kanun gereğince aktarılan paylarından kesilerek tahsil olunur. Tahsil olunan tutarlar, Bakanlığın döner sermaye işletmesi hesabına gelir olarak kaydedilir.” “(Ek fıkra:29/11/2018­7153/15 md.) İdare tarafından ruhsata bağlanamayacağı veya aykırılıkların giderilemeyeceği tespit edilen yapıların ruhsatı üçüncü fıkrada düzenlenen bir aylık süre beklenmeden iptal edilir ve mevzuata aykırı imalatlar hakkında beşinci fıkra hükümleri uygulanır.” hükümleri, 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun “Yeniden Gecekondu Yapımının Önlenmesi” başlıklı 18. maddesinde; “Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.” hükmü ve, 7269 sayılı kanunun 15. maddesinin “(Değişik:

2/7/1968­1051/1 md.) Afet dolayısıyla hasara uğramış şehir ve kasabaların imar planı mevcut olup da İmar ve İskan Bakanlığınca değiştirilmesi gerekli görülmediği takdirde, inşaata mevzuat dairesinde hemen izin verilir. Mevcut imar planının kısmen değiştirilmesi gerekli görülen şehir ve kasabalarda, bu değişiklik planları, İmar ve İskan Bakanlığınca 5 ay zarfında yaptırılır. İmar veya istikamet planı olmayan veya olup da tamamen değiştirilmesi gereken yerlerde halihazır harita ve imar veya istikamet planı İmar ve İskan Bakanlığınca öncelikle yapılır veya yaptırılır. Bu planlar yapılıncaya kadar gelecekteki planlara göre esaslı inşaat yaptırılmasına İmar ve İskan Bakanlığınca izin verilebilir. Yukarıda yazılı hallerde veya yerinin değiştirilmesi gereken şehir ve kasabalarda ilgililerin afetten masun yerlerde gösterilecek arsalar üzerinde, ilk barınma tedbiri olarak geçici baraka inşasına izin verilebilir. Bu türlü geçici inşaatın, imar planı olan yerlerde, afetin vukuundan; imar planı olmayan veya değiştirilen veya yerleri değiştirilecek olan şehir ve kasabalarda, yeni planların onanmasından itibaren bir yıl içinde sahipleri tarafından yıkılması mecburidir. Aksi halde masrafları yıkıntı bedelinden ödenmek üzere mahallin en büyük mülkiye amirinin emri ile belediyelerce yıktırılır. Bu bir yıllık süre zaruret halinde ilgili valiliğin teklifi üzerine İmar ve İskan Bakanlığınca gerektiği kadar uzatılabilir.” hükümleri ile, İçişleri Bakanlığı’nın 21.03.2023 tarihi ve 48988 sayılı Afete Maruz İllerde Geçici Faaliyet İzni Hakkındaki Genelgelerinde; “7269 sayılı Kanun uyarınca 06/02/2023 tarihinde vuku bulan depremler dolayısıyla genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerden olağanüstü hal ilan edilen illerde afet sonrası ortaya çıkan zaruri ihtiyaçların giderilmesi ve hayatın normalleştirilmesi amacıyla? Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) gözetimi, denetimi veya koordinasyonunda kurulan çadır, prefabrik, konteyner ve benzeri geçici yapılardan oluşturulan çarşı/işyerlerinde insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, doğanın korunması ile ilgili düzenlemelere aykırı davranılmaması ve valiliklerce belirlenecek asgari fen ve sıhhi şartlara uyulması kaydıyla, deprem tarihi itibarıyla geçerli bir işyeri açma ve çalışma ruhsatına haiz sıhhi ve üçüncü sınıf gayrisıhhi müesseselerle umuma açık istirahat ve eğlence yeri niteliğindeki ticari faaliyetlere, afete maruz kalan yerlerde yeterli işyeri inşa edilinceye kadar Valilik/Kaymakamlıklar tarafından düzenlenecek geçici faaliyet izin belgesi ile devam edilebileceği değerlendirilmekte olup uygulamanın bu çerçevede yürütülmesi hususunda” hükümleri bulunmaktadır. Bahsi geçen mevzuat ve genelge hükümleri doğrultusunda vatandaşlarımız tarafından yapılan geçici barınma ve işyeri amaçlı yapıların belli standartlara bağlanması ve konuyla ilgili olarak doğabilecek mağduriyetlerin giderilmesi amacıyla;

A. Geçici barınma yerlerine ilişkin (Taşınabilir Konteyner);

1.Vatandaşlar tarafından mülkiyet sahibi, mülkiyette pay sahibi veya kullanım hakkı sahibi oldukları

arsa nitelikli araziler üzerinde karayolu cephesinden minimum 5 metre çekmek koşulu ile uluslararası

standartlarda (18­21m2 ) taşınabilir yaşam konteyneri koyularak geçici barınmanın sağlanabilmesine,

2. Arsa nitelikli parsele karayolu cephesinden 5 metrelik çekme koşulunun sağlaması halinde birden

fazla taşınabilir yaşam konteyneri konulabilmesine,

3. Taşınabilir konteyner konulması aşamasında temel ya da su basman yapılamamasına,

4. Su basman üzeri sökülebilir/takılabilir yapılaşmaya izin verilmemesine,

5. Tarım, zeytinlik, orman, mera, kıyı, sit alanı gibi özel kanunlarla korunan alanlarda her ne koşulla olursa olsun yapılaşmaya izin verilmemesine (konteyner dahil),

6. Hazine, belediye ve tescil harici alanlar ile kaldırımlarda her ne amaçla olursa olsun yapılaşmaya izin verilmemesine (konteyner dahil),

7. 3194 sayılı İmar Kanununun “Umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar” başlıklı 33. maddesi kapsamındaki yapılaşma koşullarına ilgili Belediyesince karar verilmesine,

8. Geçici barınma dışında, 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca Yapı Ruhsatı alınarak inşa edilmesi gerekli olan yapıların (betonarme, çelik vb.) ise; yürürlükteki Uygulama İmar Planı, Plan Hükümleri ile meri mevzuat kapsamında ilgili Belediyesinden alınacak Yapı Ruhsatı ile inşa edilebileceği hususlarına riayet edilmesine.

B. Geçici işyerlerine ilişkin (Taşınabilir Konteyner);

1. Deprem tarihi itibariyle geçerli bir işyeri açma ve çalışma ruhsatına haiz ya da geçici faaliyet izin belgesi almış sıhhi ve üçüncü sınıf gayri sıhhi müesseselerle umuma açık istirahat ve eğlence yeri niteliğindeki işletmelere; mülkiyet sahibi, mülkiyette pay sahibi veya kullanım hakkı sahibi oldukları arsa nitelikli araziler üzerinde, devlet ve il yolları karayolu sınır çizgisinden ve kavşak sınırdan 25 metre, ilgili belediyenin bakım ve onarım yetkisindeki yollardan ise, minimum 5 metre çekmek koşulu ile dünya standartlarında üretilmiş taşınabilir konteyner koyularak ticari faaliyetin sağlanmasına,

2. Geçici barınma amaçlı yapılar için belirlenen 2,3,4,5,6,7 ve 8 no’lu hükümler geçici işyerleri içinde geçerli olduğu hususlarına riayet edilmesine.

C. Vatandaşlarımızın geçici barınma ve işyeri taleplerine ilişkin;

1. Bu taleplerin yetkili idaresince değerlendirilerek ivedi olarak sonuçlandırılmasına,

2. Usulüne uygun olarak inşa edilmiş bu tür yapılar için gerekli olan elektrik, su, internet vb. bağlantıların hızlı bir şekilde yapılmasına.

D. İlimiz dâhilinde yukarıda belirtilmiş olan hükümlere aykırı olarak inşa edilmiş/edilen barınma amaçlı veya ticari yapılara ilişkin;

1. Sorumlu ve yetkili idareler tarafından denetim faaliyetlerinin sıklaştırılmasına,

2. Mer­i mevzuat ve imar planlarına aykırı olarak yapılmakta olan inşaatların durdurulmasına,

3. Taşınmazların, Hazine, Belediye veya tescil harici alanlarda inşa edilmiş/ediliyor olmaları durumunda,

3194 sayılı İmar Kanunu ve 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun ilgili hükümleri çerçevesinde gerekli işlemlerin gecikmeye mahal verilmeksizin tesis edilmesine,

Uygulamada herhangi bir aksaklığa mahal verilmemesini rica ederim.” (Haber Merkezi)