Diyabetes Mellitus diğer adıyla Şeker Hastalığı vücudun şekeri kullanamaması sonucunda kandaki şeker miktarının normalin üstüne çıkarak vücuda zarar vermesinden oluşan bir hastalıktır.

DİYABET (ŞEKER HASTALIĞI) ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Değişik türleri mevcuttur. En sık gördüğümüz Tip1 ve Tip2 diyabettir. Ayrıca gebelik esnasında gelişebilen, çeşitli ilaçlara bağlı gelişen yada pankreas bezinin ameliyatla alınmasına bağlı oluşan çeşitleri de vardır Tip 1 diyabet vücutta insülin salgılayan organımız olan pankreasın hiç çalışamaz hale gelmesinden olur.  

Insulin pankreasın yaptığı, vücudun enerji depolaması ve normal fonksiyonunu sürdürmesi için çok önemli bir hormondur. Insulin yetersizliğinde vücuttaki kan şekeri çok tehlikeli olabilecek düzeylere çıkıp koma hatta ölüm sebebi olabilir.

TİP 1 DİYABET KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Tip 1 diyabet genelde genç yaşlarda görülmekle beraber, günümüzde daha ileri yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir. Vücudun kendisini mikroplardan veya kanser hücrelerinden korumaya yarayan bağışıklık sistemi, tip 1 diyabetiklerde kişinin kendisinekarşı adeta savaş açar ve pankreas hücrelerini yok edip çalışamaz hale getirir. Insülinin ilaç olarak keşfedildiği 1923 yılından önce, bu hastalığa yakalanan çocuklar bir hafta on gün içinde ölmekteydiler. Bugün elimizdeki ilaçlar ve teknolojik imkanlar sayesinde bu hastalar doktor takibinde kalmak şartıyla tamamen normal hayat yaşayabilmektedirler.

TİP 2 DİYABET KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Dünyada görülen en yaygın diyabet, Tip 2 diyabetdir. Genelde daha ileri yaşlarda görülmekle beraber, yakın senelerde çocuklarda, kilo sorununun artmasıyla birlikte daha erken yaşlarda da görülmeye başlanmıştır.

Hastalığın başlangıç yıllarında pankreas insülin salgılar ancak vücuttaki fazla yağ tabakası nedeniyle miktar yetersiz kalır. Kişinin yediği aşırı yağlı, şekerli gıdalar, hamur işleri ve haraket eksikligi de insülinin yetersiz kalmasını destekler. Bunun sonucunda yükselen kan şekeri vucutta tahribata başlar. Zaman içinde bu yüksek şeker pankreasın sağlam kalan hücrelerine de zarar vererek bu hastalarda da insülin tedavisini gerekli kılar.

Önlenebilecek şeker hastalığı Tip 2 diyabettir. Erken tanı konulmuş ya da şekere eğilimi olduğu tesbit edilen kişilerin diyete dikkat edip (bol lifli , meyve ve sebzeden zengin, az yağlı gıdalar) ve haftada 150 dakika egzersiz yaparak, bu hastalığı önleyebilecekleri gösterilmiştir. Hastanın risk fak- törleri yüksekse doktorlar bazı ilaçlarla tedbir de alabilirler. 

DİYABET (ŞEKER HASTALIĞI) TANI VE TEDAVİSİ

Şeker hastalığını önleyebilmek veya erken tanısını koymak için tarama yapmak çok önemlidir. Dünyadaki pek çok sağlık kuruluşu, yüksek riskteki kişilerin belli aralıklarla şeker taramasından geçmelerini önermektedir. Amaç, erken tanı koyarak, yüksek şekerin vücuda verebileceği zararları önlemek en azından minimuma indirmektir. Hastalık sinsi ilerlediğinden maalesef çoğu kez organlar hasar gördükten sonra hasta hekime müracaat etmektedir. Yüksek şeker vücuttaki tüm damarları ve organları etkileyerek görme kaybı, böbrek yetmezliği, kalp krizi veya felç gibi ölümcül sonuçlara sebep olabilir.

Şeker hastalığı taraması 40 yaş üstü kilolu kişilere, ailesinde diyabet hastası olanlara, 5 kg.’dan iri bebek doğurmuş olanlara, yüksek tansiyon ya da kolesterolü olan kişilere önerilir. Sık idrara gitme çok yemek yeme, kilo verme, sık idrar yolu iltihabı geçirme gibi şikayetleri olan kişileri de tarama için doktora görünmesi gereklidir. 

Normal açlık kan şekeri 100, tokluk kan sekeri ise 140’ın altında olmalıdır. Eğer açlık şekeri 126’nın üstüne veya tokluk şekeri 200’ün üstüne çıkar ise şeker hastalığı tanısı konulur. AKŞ 100 ile 126 arası bulunanlar prediyabet yani erken dönemdedirler. Bu kişiler önlem aldıkları takdirde şeker hastası olmayı tamamen önleyebilir yada geciktirebilirler. Eğer hiçbir önlem almazlarsa şeker hastası olma riskleri senede % 10 dur.

Bu gurupta alınacak önlemler sağlıklı beslenme, kilo verme,haftada 150 dakika yürüyüş, yüzme, bisiklet gibi sporlar yapmaktır. Gerekli durumda doktorlar bazı ilaçlarla destek olurlar. Ayrıca tansiyon ve kolesterol kontrolu yapılması da önemlidir.

Şeker hastalığı tanısı konulduktan sonra HbA1c tahliliyle şekerin kontrol altında olup olmadığı takip edilir. Normal düzeyi 6’nın altında olan HbA1c şeker hastalarında 6,5-7’nin altında kaldığı sürece iyi kontrol altında kabul edilir. Bu değerin yüksek seyretmesi organ hasarları açısından riski artırmaktadır.

Tip 2 şeker hastalarının tanısı konduğunda, Tip 1 hastalarının ise tanıdan 5 sene sonra göz muayenesi olmaları tavsiye edilmektedir. Görme kaybını engellemek için her sene göz kontrolü önerilir.  

Şeker hastalarında kalp krizi ve felç riski normal kişilerden 8 ile 10 kat daha fazladır. Hastalarımızda sadece şeker değil, tansiyon ve kolesterolü de kontrol altında tutmak bu riskleri azaltır.  

Günümüzde diyabet hastalarında kullanılan çeşitli insülin ve ilaçlar bulunmaktadır. Sağlıklı diyet ve egzersizle bu kişilerin normal, sorunsuz uzun bir hayat geçirmeleri sağlanabilir.