İnsan yaşadığı anı değerlendirirken hedeflerinden biri de geleceği planlamak olmalıdır.

Yaşamda temel olarak üç zaman diliminden söz edebiliriz: Bunar geçmiş, an (şimdi) ve gelecek.

Bu zaman kavramları ile ilgili sözlere bakarsanız, çok parlak ifadeler bulabilirsiniz:

Geçmiş geleceğe açılan kapının anahtarıdır.

Geçmiş bitmiş, an yaşanılan, gelecek tasarlanan şeydir.

Gelecek için yüksek hedeflere odaklanan insan için gelecek, bugünden daha iyi olabilir.

En azından böyle düşünen için gelecek, bugünden daha iyi olmalı.

İnsan olmanın ihtişamının büyük bir kısmı, daha iyi gelecekleri hayal etme ve onları gerçekleştirme yeteneğimizde yatar.

Gelecekle ilgili yüksek hedeflere odaklanmak yaratıcı düşünce geliştirmeyi tetikleyeceğinden bir sorun, olay ya da duruma çok yönlü bakabilmeyi, sayısız fikir ve çözüm üretebilmemizi sağlar.

Şimdi insanın en kıymetli zamanıdır. Anlık zaman halen yaşadığımız zamandır. Geleceği yüksek hayallere odaklanarak geçiren insanlar için bu zaman dilimi, geleceğin anahtarının kilididir.

Hayatta büyük şeyler başarmak istiyorsan asla şimdiyi, anlık zamanını boşa harcamamalıyız.

Çünkü hayat ve gelecek eşittir zamandır.

İnsan ömrünü kavga ve gürültü ile geçirecek kadar zamana sahip değildir.

Bu dünyada aşk sevgi ve güzellikler yaşamak varken bu kavga gürültü ve hesaplaşma niye?

Entelektüellere daha iyi bir toplum için özlemlerini sorduğunuzda, yanıt olarak alaycılık alırsınız. Çevresel felaketin, Üçüncü Dünya açlığının, şehir içi çürümenin, toplumun çöküşünün canlı imgelerini bulursunuz.

Gelecek odaklı insan için an uzun vadeli geleceğin daha iyi olacağına inanır.

Anlık zamandaki uygulamaların geleceğimizi şimdiden çaldığı fikriyle karalar bağlamaz.

Daha iyi geleceğin engeli iyi haldir, kötü hal değil. Kötü hal hemen iyiyi hatırlatacağı için dikkat çeker ve karşıtımı hatırlatır. Koas ve karmaşık düzen karşıtlıklar üzerine kurulmuş bir sistemdir. Bu yüzden daha iyi gelecek fikrine odaklanmak kolay değildir. İyi zannedilen şeyin karşıtı daha iyi olmadığı iyi daha iyiyi çağrıştırmaz. Mevcut düzende toplumu mutlu kılan ne varsa zaten iyidir ve insanlar daha iyisine bazen ihtiyaç hissetmezler.

Ancak iyiye bakıp daha iyisine tasarlamaya çalışan toplumlar daha iyiye ulaşırlar.

Daha iyi gelecek oluşturma fikri, anlık zamandaki yatırımlarla ilgilidir.

Daha iyi gelecekler inşa etmek için gerekenler elimizde mi?

İnsanın gelecekle ilgili yeni tasarımı “niyet” aşamasıdır. Ancak genellikle bu aşamaya biz “hayal” aşaması diyoruz.

Arapça ”niyet” kelimesi: “Bir şeyi yapmayı önceden kurma, zihinde tasarlama, yapmayı aklına koyma, yapmaya karar verme” anlamına gelir. Bu nedenle niyet (hayal) gelecekle ilgili alternatif insanın kendine özel ve öznel alternatif tasarım senaryolarıdır. Buna geleceğin senaryo planlaması diyebiliriz.

Müşterileri için pazarda daha etkili bir şekilde rekabet etmek isteyen bir şirkettir. Bazen üyelerine daha iyi hizmet etmek isteyen bir sendikadır. Bazen işini daha etkili bir şekilde yapmak isteyen bir devlet kurumları, bazen vatandaşları için daha iyi bir gelecek isteyen bir hükümetler gelecek planları için aynı niyetler hayallerini planlar. İnsan, kurum ya da devletler bu hayallerinde “yüksek hedefler odaklanmalıdırlar”

İnsan kurumlar hükümet ya da devletler gelecekte daha iyisini yapabileceğine inanarak gelecekle ilgili planlarını yapar.

İnsan olarak hayvanların aksine, biz insanlar sadece daha iyi gelecekler hayal etmekle kalmayıp, çocuklarımıza aktarabileceğimiz geçmişlerimizin anılarına da sahibiz. İnsan hafızasından daha fazlasına sahip asırlar öncesine dayanan tarihimiz var. Kütüphanelerimiz, bilgisayarlarımız, veri tabanlarımız, akılı zekâ programlarımız var.

Anlık zamanda bunları kullanarak geleceği inşa etmek için geleceği istediğimiz şekilde dönüştürmemizi gerçekleştireceğimiz analitik düşüme araçlarımız var. Entelektüel geçinen insanlara baktığımızda gelecek konusunda hiç de iyi niyetler sahip değiller.

Yusuf Has Hacip’in “Kutadgu Bilig” adlı eserin gelecekte umut edilen ütopik bir hayali değil, geleceği mutlu bir şekilde planlamanın şifrelerini içerir. Bu nedenle adı “Saadet, mutluluk bilgisidir”. Platon'un Cumhuriyeti, Thomas More'un Ütopyası aynı amaçla gelecek senaryolarının nasıl kurgulanacağı ile ilgili şifreli kodlardır. Bunlar içerisinde bu amaçla anlatılan metaforik hikayelere yer verirler.

Anlık zamanda yaşayan insanların çoğu umut ve mutluluğun hüküm sürdüğü daha iyi bir gelecek yaratabileceğine inanmamaktadır. Bu inanç yoksunluğu geçmişin tecelli edeceğine inanma korkusunun yarattığı olumsuz niyettir.

İnsanlığın kolektif bilgelik havuzunda kötüyü iyeye dönüştürmekle birlikte iyiyi daha iyiye dönüştürecek programlar var. Geleceğimizi sadece kötüden iyiye değil, iyi olanı daha iyiye nasıl dönüştürebiliriz hayallerinin düşünerek iyiye daha iyiye dönüştürmeyi niyet etmiş toplumlar dünya havuzuna çok güzel tecrübeler bırakmıştır.

Müreffeh toplumlar sadece kötü olanını iyiye dönüştürmekle değil, iyi olanı daha iyiye dönüştürmenin planlarıyla meşguller. Mevcut halde kötü olanların karmaşık sistemlerle dolu kaos ortamında yaşanması gereken hadiseler olduğuna odaklanarak, mevcut haldeki iyilere odaklanıp bunları daha iyiye dönüştürme hayallerimiz artmalıdır.

Unutmayalım, kötü karşıtını çağrıştırır. İlk akla iyileştirme kötü olana odaklanır. Ancak karmaşıklık sisteminde bazen iyi olan en iyi olanı engelleyebilir. Her zaman iyinin daha iyisi vardır ve bu yüzden:

Gelecek için yüksek hedeflere odaklanmalı. Niyetlerimizi (hayal ve tasarım) daha yüksek tutmalıyız.

Daha iyi sistemler yaratmak için ihtiyaç duyduğumuz araçlar insanlığın bilgelik havuzunda uygulanmış örneklerle doludur: Bu nedenle iyi olana rahatlığına düşmeden kendimiz, şirketimiz, kurumlarımız, hükümet ve devletimiz için daha iyi hedefler düşünmeye düşüncemizi alıştırmalıyız. Daha iyi sağlık, daha iyi eğitim, daha iyi iş, daha iyi hayatlar, daha iyi bir çevre, daha iyi insanlar, daha iyi bir toplum…